(Live) muziek programmeren met Sonic Pi

logo Sonic Pi

Sonic Pi is een open source-programma waarmee je muziekstukken kunt maken op basis van een eenvoudige, maar ook uitgebreide programmeertaal.

Als 'educator' én als muzikant ben ik erg enthousiast over dit programma, de filosofie erachter en de mogelijkheden ermee voor educatieve doeleinden. De inspirerende keynote van bedenker Sam Aaron heeft hier zeker aan bijgedragen.

Allereerst is Sonic Pi open source, dus gratis te downloaden en te gebruiken. Het programma draait op Windows, Mac, Linux en... de Raspberry Pi, het credit card-formaat computertje dat ontwikkeld werd om spelenderwijs te leren programmeren. De 'Pi' in Sonic Pi verwijst hiernaar.

Sonic Pi is maakgereedschap, ook geschikt voor wie geen instrument kan bespelen. Het resultaat van het maakproces is een muziekstuk dat functioneel kan zijn (gebruik bij een filmpje), maar ook eenvoudigweg een creatieve uiting kan zijn.

Sonic Pi kent een korte leercurve. Je eerste noot klinkt al na een minuut, je eerste melodie na tien minuten en na een paar uurtjes studeren en proberen, maak je zomaar je eerste track. Je hebt dan pas een fractie van de mogelijkheden ontdekt. Wie helemaal los wil gaan, kan nog heel lang vooruit.

Al doende leer je het een en ander over programmeren. Sonic pi kent functies, arrays, variabelen... je ontdekt het allemaal spelenderwijs. Ook daagt het programma je uit efficiënt te coderen en zorgvuldig te werken. En passant leer je ook het een en ander over muziek. Je komt het allemaal tegen: de opbouw van een stuk, de structuur van een ritme en de samenstelling van een akkoord.

Een track bestaat uit een lijst met codes die je eenvoudig weg kunt zetten in een Sonic Pi-bestand, maar ook in Word of elke andere tekstverwerker. Wat je maakt is zo eenvoudig op te slaan en mee te nemen. Exporteren naar een geluidsbestand (.wav) kan ook.

De afgelopen weken heb ik me verdiept in het programma, omdat ik de komende maanden een aantal gastlessen (live) programmeren met muziek ga verzorgen op basisscholen (in het kader van het Samsung Smart Education-programma) en een school voor voortgezet onderwijs. In één les van tussen de twee en drie uur leren de leerlingen de uitgangspunten van het programma en gaan ze direct aan de slag met het maken van hun eigen stukken.

Ter ondersteuning van de lessen en voor daarna, als de leerlingen zelf verder willen met het programma*, heb ik een handleiding geschreven, die de komende maanden nog uitgebreid zal worden met nieuwe inzichten, verbeteringen en ontdekkingen. Via deze link downloadt je de laatste versie in pdf-formaat. De handleiding is gepubliceerd met een creative commons CC BY-SA-licentie.

Noot: Bijzonder is de live-functie waarbij je tijdens het afspelen het programma wijzigt en opnieuw laadt. De muziek loopt dan naadloos verder volgens de aangepaste code. Je zou optredens kunnen verzorgen met Sonic Pi als je instrument!

Aanvulling juni 2017: Ondertussen heb ik een aantal lessen verzorgd. Vanuit die ervaringen hebben Gert Custers en ik een artikel geschreven over het educatief inzetten van Sonic Pi voor tijdschrift JSW. Het artikel lees je hier.

* En voor mezelf, om de opgedane kennis niet kwijt te raken ; )