Oppervlakkiger denken door intensief internetgebruik

Herken je een of meer van deze situaties?

• Het kost je meer en meer moeite om voor een wat langere tijd geconcentreerd in een boek te lezen of zelf te schrijven aan een uitgebreid document.
  
• Je kruipt achter de computer om even een klein klusje af te werken. Voordat je het beseft ben je een uur aan het werk. Je hebt mails en berichten gelezen, links aangeklikt en... bent soms zelfs vergeten waarom je ook alweer de computer had aangezet.
  
• Je voelt een zekere onrust als je voor een wat langere tijd niet online kunt om je mail te checken of status updates van mensen uit je netwerk te volgen.
  

Ik herken eerlijk gezegd alle drie de voorbeelden. Daarom was Nicholas Carr's boek 'The Shallows' voor mij zowel een openbaring als een confrontatie. Het boek is sinds kort in Nederlandse vertaling op de markt als 'Het Ondiepe'. Carr gaat in het boek in op de invloed die het gebruik van het internet heeft op ons brein. Zijn belangrijkste boodschap is dat het internet onze manier van denken verandert.
Wat Carr beschrijft is even logisch als beangstigend. Een TomTom helpt je navigeren, maar leert je tegelijkertijd het inzicht in de structuren van een stad of land af. Elk nieuw gereedschap maakt ons zo in zekere zin een stukje afhankelijker, minder autonoom. Zo werkt het internet ook. Het helpt je snel informatie vergaren, maar leert je tegelijkertijd af onafhankelijk kennis te construeren. Zwart-wit gezegd, maar toch... Daar komt nog bij dat het internet ons snelle kicks (zoals een leuke reactie op onze Hyves-pagina) levert, iets wat ons dopamine-systeem over de kling kan jagen met een vorm van afhankelijkheid tot gevolg.
Carr illustreert zijn verhaal (hier en daar wat te) uitgebreid met voorbeelden uit het verleden. Zo vertelt hij hoe schrijvers anders gingen schrijven toen de typemachine het handschrift verving. Ook komt hij met recent wetenschappelijk onderzoek, waaruit blijkt dat het internet ons denken oppervlakkiger maakt. Ook de mythe van het multitasken wordt daarin ontkracht.
Er is ook goed nieuws. Ten eerste brengt het internet ons natuurlijk ook veel moois: geweldige informatie, manieren om te communiceren enzovoort. Ons brein is daarnaast plastisch en dus niet hopeloos verloren. Het kan zich gemakkelijk aanpassen aan nieuwe uitdagingen. De conclusie van het boek is dan ook om een bewust internetdieet te volgen, waarbij je regelmatig ook tegenwicht zoekt in de vorm van rust, concentratie en afstand van de technologie.

Tijd dus voor een goed boek of een diepgaand en aandachtig gesprek in 'real life' met vrienden...
Het Ondiepe is onder andere verkrijgbaar bij Managementboek. Carr is komende week in Nederland voor een drietal lezingen: - 2 maart, Aula van de Universiteit van Amsterdam - 3 maart, Socia Media Club, Rotterdam - 4 maart, Bibliotheek Wageningen
Via Twitter attendeerde @jelmerevers me nog op dit interessante dossier uit de New York Times: Your Brain on Computers.