26 augustus 2008

Gelezen: 'Het slimme onbewuste' - Ap Dijksterhuis



Denk jij dat de keuzes die je maakt in het leven het gevolg zijn van de zorgvuldige en rationele overwegingen van je bewustzijn? Forget it!

Ik geef toe, ik kan het me ook moeilijk voorstellen, maar we worden toch vooral gestuurd door het onbewuste. Het bewuste speelt slechts een rol aan de zijlijn. In 'Het slimme onbewuste' levert Ap Dijksterhuis daarvoor overtuigend wetenschappelijk bewijs.

Zo worden wij - zonder dat we het beseffen - beïnvloed door prikkels met bepaalde associaties (priming). Dijksterhuis geeft een hilarisch voorbeeld van een onderzoek met een beschuitje: wie dit kleinood eet in een kamer met een subtiel aanwezige geur van schoonmaakmiddel, laat de kruimels minder slingeren dan als die geur er niet is. En wie een lijst met snelle woorden voorgeschoteld krijgt (rennen, haas, vlug) zal sneller van A naar B lopen, dan degene die een lijst met langzame woorden krijgt te zien (slak, traag, loom).

Dijksterhuis laat ook zien dat moeilijke beslissingen die gedaan worden met 'onbewust nadenken' beter uitpakken, dan keuzes die alleen maar gebaseerd zijn op bewust nadenken. Dat bewust genomen beslissingen vaak teleurstellen omdat onze verwachtingen daarvan vaak te hoog zijn - zoals Barry Schwartz betoogt in 'The Paradox of Choice', zie ook de presentatie op TED - is overigens een interessante verklaring die ontbreekt in het boek.

Ons onbewustzijn is slim, zo laat de auteur onder andere zien aan de hand van onderzoek, beschreven in 'Blink' van Malcolm Gladwell.

Interessant tenslotte is ook Dijksterhuis' beschrijving van de relatie tussen creativiteit en het onbewuste. Het in mijn ogen - en in dit geval ook oren - mooiste voorbeeld hiervan laat de auteur echter liggen: improvisatie in de muziek. Is het niet wonderlijk hoe een jazzmuzikant in een improvisatie diens onbewuste rechtstreeks laat spreken?

Al met al een boeiend, prettig leesbaar boek met veel 'food for thought'...

5 opmerkingen:

  1. Deze zag ik lang geleden op de aanwinstenlijst maar ik was 'm alweer vergeten. Ik heb 'm nu maar eens gereserveerd!

    En jouw boek haal ik morgen ook eens uit de kast. Heb ik ook nog niet gelezen :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Anoniem8:17 p.m.

    Dat ons onderbewuste ons onbewust laat kiezen meer dan we zelf beseffen is ontegenzeggelijk waar. Uit gedragsonderzoek blijkt dat 95 tot 98% van onze keuzes onbewust worden gedaan. Inveel gevallen is dat maar goed ook en reuzehandig. Maar het gaat me veel te ver dat moeilijke beslissingen veelal beter uitpakken als ze onbewust worden genomen.

    Belangrijke beslissingen moet je wel degelijk bewust nemen. Dat je daarbij gebruik maakt van gevoel, intuitie, idee doet daar niks aan af.
    Beslissingen als:
    een eigen bedrijf beginnen
    in New York gaan hardlopen
    trouwen
    wel of geen kinderen
    abortus
    euthanasie
    scheiden
    verhuizen
    een nieuwe baan
    idealen navolgen
    een verslaving doorbreken
    een conflict aangaan

    Je kunt volgens mij maar beter het koppie erbij houden anders kon het wel eens raar met je aflopen.

    Kortom, misschien moet ik het boek maar eens lezen. Ik heb zo mijn twijfels. Of heb ik onbewust al besloten dat ik het toch niet ga lezen ;0)

    Peterter

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Anoniem10:33 p.m.

    Ik ga ´m eens opsnorren.

    Persoonlijk vond ik Blink erg interessant, dus ben benieuwd hoe in dit boek het thema verder opgepakt wordt.

    Gladwell op TED is ook erg goed: spaghetti-saus.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @peterter: aan veel van de beslissingen die je noemt zit een haakje, namelijk dat je je eigenlijk niet kunt voorstellen hoe je datgene waar je voor kiest zult gaan beleven. Ik wist echt niet van tevoren hoe het zou voelen een kind te hebben. Rationele overwegingen voorspellen in dit soort gevallen dan ook nauwelijks of je gelukkig zult worden met je keuze. Het vaderschap is me overigens meer dan meegevallen tot nu toe : )

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Anoniem10:24 p.m.

    http://schrijf.trouw.nl/boekrecentie/alle/het-slimme-onderbewuste

    BeantwoordenVerwijderen