De werkelijkheid vangen in woorden

Ik bedacht ooit het begrip 'verderkomstrategie' voor het idee dat je bedenkt wat je kunt gaan doen, als je niet meer weet wat je moet doen om verder te komen. Met zo'n begrip - bestaand of in dit geval zelf bedacht - krijg je meer grip op het stukje werkelijkheid dat je wilt begrijpen, benoemen, onthouden, veranderen enzovoort. Abstracte begrippen, concepten zo je wilt, worden zo bruikbaar in je denken en doen.

Deze week las ik 'Formatief handelen. Van instrument naar ontwerp' van Dominique Sluijsmans, Valentina Devid, René Kneyber en Blanca Wilde Lopez. Een aanrader als je meer wilt weten over feedback geven in een onderwijssetting.

Wat ik waardeer aan het boek is niet alleen het verhaal over hoe je formatief handelen kunt vormgeven in je onderwijs. De auteurs trakteren ook op een aantal begrippen, die mij helpen meer grip te krijgen op een stukje werkelijkheid. Vijf voorbeelden:

• professionele nieuwsgierigheid: het idee dat leerlingen nieuwsgierigheid naar (het verbeteren van) competenties hebben 
• wenselijke moeilijkheid: het idee dat goede feedback pijn kan doen en dat dat gewenst is (ofwel: niet vermeden moet worden)
• kwaliteitsbesef: het idee dat leerling beelden hebben of kunnen ontwikkelen van wanneer er sprake is van kwaliteit
• coregulatie: het idee dat je als docent via feedback zoveel mogelijk ook de leerling een actieve rol geeft in het leerproces
• feedbackdieet: het idee dat je zorgvuldig moet doseren met feedback (niet te veel, te vaak, maar ook niet te weinig)

Het vangen van de complexe, abstracte werkelijkheid in woorden, zegt ook iets over het belang van onderwijs in woordenschat. Het gaat daarbij niet om zoveel mogelijk woorden te kennen, maar om een gereedschapskist vol woorden te ontwikkelen die je helpen de werkelijkheid te begrijpen, benoemen, onthouden, veranderen, erover na te denken enzovoort.