Sociale media: hoe houd je de regie?

beeld: Pixabay

Bijna een vijfde van de jongeren van 12 tot 25 jaar zegt verslaafd te zijn aan sociale media. Het is een van de headlines vanuit het gisteren gepresenteerde verslag van een onderzoek door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het rapport is hier te downloaden.

Bij het onderzoek ging het om de beleefde positieve en negatieve ervaringen met sociale media. Het is dus niet zo dat een van de vijf jongeren verslaafd is aan sociale media.

Onderzoekers van het IVO in Rotterdam spreken overigens niet over verslaving, maar over 'problematisch sociale mediagebruik'. Voor cijfers en achtergronden: zie dit artikel van Kennisnet.

Vanuit het perspectief van beleving betekenen de resultaten van het CBS-onderzoek tegelijkertijd dat als de meerderheid van de ondervraagde jongeren zegt geen invloed van sociale media te ervaren op het "concentratievermogen en uiteenlopende levensaspecten, zoals school of studieresultaten, werk en nachtrust", dat ook zo is. Kortom: je kunt verschillend scoren op beleving en feitelijk gedrag.

Dat verschil kan zichtbaar gemaakt worden door te observeren en in gesprek te gaan met de jongere. Onlangs deed ik een project op het Beatrix College in Tilburg. Het team van de school had het idee dat een aantal leerlingen zich ongezond veel bezighoudt met de mobiele telefoon en/of de (game)computer en dat dat een negatieve invloed heeft op hun concentratie, en daarmee op het leren. De vraag was of ik een ouderavond kon verzorgen. Op zich een prima interventie, maar met uitsluitend een ouderavond, mis je twee dingen:

• je bereikt veel ouders niet, vaak mis je juist de ouders die het gesprek over mediagebruik door hun kind niet of nauwelijks aangaan;
• je betrekt de jongeren zelf (en de begeleiders op school) niet; je praat over ze, niet me ze.

In dialoog met de school kwam ik tot een andere aanpak:

1. De leerlingen uit leerjaar 3 hebben een online enquête ingevuld in over hun mediagebruik. De school ontving een kort verslag met de uitkomsten van de enquête. Hieruit bleek onder andere dat 77% van de ouders "zich niet of nauwelijks bemoeit" met het mediagebruik van hun zoon of dochter. En dat ruim een derde van de leerlingen zegt snel afgeleid te zijn door sociale media en soms moeilijk kan stoppen met mediagebruik.
2. Een inhoudelijke, interactieve les over gezond, veilig, gezellig en slim omgaan met media voor één groep leerlingen met presentatie van de uitkomsten van de enquête. In de les probeerden we samen de vraag te beantwoorden hoe je meer regie kunt krijgen over je mediagebruik. Een simpele tip: leg je smartphone 'face down' tijdens het leren, dan word je minder afgeleid.
3. Een creatieve sessie, waarin de leerlingen een 'ontwerp' maakten voor een project of activiteit op de school waarbij leerlingen, ouders en docenten betrokken worden met als doel samen bewuster te worden van het belang van gezond mediagebruik.

Leerlingen betrekken is een mes dat van veel kanten snijdt. Ze komen met frisse ideeën, worden geactiveerd in hun denken over het thema en voelen zich meer eigenaar. Door de energie die daarbij vrijkomt, wordt het gemakkelijker ouders en leraren te betrekken. Doen dus!