Sociale media als voorspeller van psychologische problematiek

Bron: website dr. Larry Rosen

Het gebruik van nieuwe technologie biedt jong en oud geweldige mogelijkheden. Maar er is ook een keerzijde, soms te verwaarlozen, in bepaalde situaties ernstig, vaak moeilijk te overzien als het gaat om de lange termijn. Er zijn techno-missionarissen die deze keerzijden negeren en er zijn techno-pessimisten die al het goede dat de mensheid tot nu toe heeft bereikt in rook op zien gaan door de opkomst van internet, games, sociale media...

De waarheid ligt wat mij betreft in het midden. Beter gezegd: beide kampen hebben punten. Het is goed dat er wetenschappers en andere deskundigen zijn die dat (laten) zien. Professor dr. Larry Rosen van de California State University is zo iemand. Naar aanleiding van het verschijnen van zijn nieuwe boek iDisorder werd hij geïnterviewd door het onvolprezen Australische radioprogramma 'All in the Mind'. Van de aflevering is een podcast en een transcriptie beschikbaar. Op YouTube vond ik nog een interessant, half uur durend interview met Rosen.

Mobieltjes in de klas

Naast ondertussen redelijk bekende ideeën over dit thema, komt Rosen met een aantal boeiende invalshoeken. Zo vertelt hij dat je mobieltjes in de klas wel kunt verbieden omdat ze afleiden, maar dat dat eigenlijk geen nut heeft. Leerlingen worden vooral afgeleid door de gedachten aan mogelijke berichten, reacties en updates op sociale media. Hij noemt dit 'internal distraction'. Rosens oplossing: geef tijdens de les een 'tech break', waarin leerlingen hun mobieltjes mogen checken. Zodra de les weer verder gaat, leggen ze hun mobieltje 'face down' op tafel. Het apparaat ligt er dan met de geruststellende gedachte dat je straks weer mag kijken. Vanuit pedagogisch oogpunt zou ik hieraan toevoegen, dat je met leerlingen dan wel oefent om de tijd tussen 'tech breaks' telkens wat langer te maken, als oefening in het verlengen van de spanningsboog. Ze moeten straks tijdens hun examen en later in de grotebozemensenwereld immers ook de vereiste concentratie op kunnen brengen. 

Context

Over communiceren via sociale media zegt Rosen dat het bijzonder is dat je de context mist waarin de ander je bericht ontvangt. Waar is deze persoon? Hoe voelt die zich op dit moment? Je ervan bewust zijn dat je de context mist, helpt bij het beslissen of je wel of niet op de verzendknop drukt. Rosen pleit voor 'e-waiting': doe even wat anders, lees dan je bericht nog eens en beslis dan pas of je gaat verzenden. 

iDisorder

De titel van het nieuwe boek van Rosen is commercieel slim gekozen. iDisorder appeleert aan de angsten voor de keerzijden van mediagebruik en verwijst natuurlijk naar de populaire Apple-producten. Als het gaat om problematisch gebruik van media, stelt Rosen, ben je er niet met de verklaring dat media de oorzaak en de problematiek het gevolg is. Hij suggereert dat reeds aanwezige of latent aanwezige problematiek zich kan manifesteren of versterken via sociale media-gebruik. Je kunt de manier waarop mensen sociale media gebruiken zelfs zien als voorspeller van psychologische problematiek.

Rosen ziet verbanden tussen onder andere:

• Narcisme en egocentrisme - Veel of alleen maar over jezelf vertellen, laten zien hoeveel vrienden of 'likes' je hebt.
• Obsessief compulsief gedrag - Continu checken of je je mobiel nog bij je hebt, je naakt voelen zonder, in paniek raken als je je mobieltje even niet kunt vinden. Rosen spreekt verder over het Phantom Vibration Syndrome: hierbij komt het voor dat je mobieltje voelen trillen, terwijl het niet trilt. 
• Voyeurisme - Sociale media vooral gebruiken om privélevens van anderen te volgen. 
• ADHD - Snel afgeleid zijn, je continu willen uiten op allerlei platform, je druk, soms als een ongeleid projectiel gedragen online. 
• Body Dismorphic Disorder - Je steeds lelijker voelen omdat iedereen zich online zo mooi en gelukkig presenteert.

Dialoog

Door je bewust te blijven van je gedrag en het effect van mediagebruik op hoe je je voelt én door regelmatig een 'tech time out' te nemen, kun je volgens Rosen op een gezonde manier gebruik blijven maken van media. Het biedt dan vooral voordelen en mogelijkheden. Ik voeg daar graag aan toe dat wij als ouder, leraar of begeleider kinderen (maar ook elkaar) daarbij moeten begeleiden. Een goede dialoog tussen volwassenen en jongeren is daarbij belangrijk. Dat zal niemand ontkennen. Tip van Rosen: creëer een situatie waarin je op dezelfde ooghoogte bent met het betreffende kind. Je geeft ermee aan dat het gesprek niet vanuit hiërarchie, maar vanuit gelijkheid wordt gevoerd.