(Dit artikel verscheen eerder in TPO Magazine.)
‘Fifa en Call of Duty’, antwoordt Van Geffen als ik hem vraag naar zijn eigen favoriete games van dit moment. Hij is van 1981, maakte de opkomst mee van de game-industrie, van de Super Nintendo en Mario naar games op de PC en het internet. Na een korte loopbaan in het basisonderwijs is hij nu trainer en ontwikkelaar bij het Koning Willem I College in Den Bosch. ‘Ik ondersteun docenten bij het meer eigentijds maken van hun lessen, zoals door het introduceren van spelvormen.’
Spelletjes in de klas… moet leren dan per se leuk zijn?
‘Toen ik op de pabo zat, dacht ik veel terug aan mijn eigen schooltijd, het eindeloze “pak een boek, maak opgave x”, elke les weer. Zo wilde ík het niet gaan doen als leerkracht. Het korte antwoord op je vraag is daarmee: ja. Leren begint met plezier hebben, met motivatie.
In spellen zitten allerlei slimmigheden om precies dat te bewerkstelligen. Ze geven je heldere, uitdagende doelen, laten voortdurend zien hoe ver je bent om die bereiken. Ook bieden ze een aantrekkelijke context, zoals een verhaal of casuïstiek. Bij Stratego gebeurt dat door het verhaal van een veldslag, bij Call of Duty doorloop je een compleet Hollywood-verhaal, waarin jij de opdracht krijgt de slechterik uit te schakelen. Wij mensen houden van verhalen, ze vangen onze aandacht.
Bij spellen gaat het steeds om de interactie: met anderen of met het spel zelf als je bijvoorbeeld tegen de computer schaakt. Er zit altijd een competitie-element in. Bij goede spellen is er daarnaast nog sprake van een speleconomie: je kunt iets verdienen of verliezen dat daadwerkelijk waarde voor je heeft.’
Op YouTube vind je beelden van gamers die woest met hun toetsenbord of tafel slaan. Gamen is kennelijk niet altijd leuk.
‘Games kunnen inderdaad enorm frustreren. Een goed gemaakt spel zorgt er echter voor dat je uitgedaagd wordt, maar dat je tegelijkertijd wel dat volgende level kunt halen. En dat is precies wat je ook in het onderwijs wilt bereiken: leerlingen prikkelen, zodat ze net dat stapje extra maken.’
Gamification in de klas: hoe ziet dat er uit?
‘Allereerst: gamification van het onderwijs is niet hetzelfde als het inzetten van computer games in de les. Het gaat ook niet om het opleuken van een saaie les. Gamification is het toepassen van spelprincipes om leren motiverend en effectief te maken. Begin eerst met het bepalen van je doelen. Wat wil je je leerlingen leren? Bij die inhoud kies je een passende spelvorm. Voor het ene thema of vak werk je met een rollenspel, voor het andere met een quiz of een bordspel.
Ik adviseer leraren om vooral klein te beginnen. Doe eens een kennisquiz of bedenk een competitie, waarbij je de klas in twee groepen verdeelt. Of start vanuit een bestaand gezelschapsspel. Kijk, hier heb ik het spelbord van Mens-erger-je-niet. Stel, ik verzorg een les economie. Ik geef de stippen op het spelbord een kleurcode. Aan elke kleur koppel ik spelkaarten. Rode kaarten zijn dan bijvoorbeeld opdrachten, zoals: leg aan je medespelers uit wat een kosten-baten-analyse is. Een goed antwoord levert een kleine beloning op. Je mag bijvoorbeeld nog een keer met de dobbelstenen gooien.’
Ik zie het voor me. Maar werkt het altijd?
‘Zeker niet, het gaat altijd weer over doseren en variëren. De hele dag bij elke les Mens-erger je-niet spelen is natuurlijk stomvervelend. Als je als team van leraren met gamification aan de slag gaat, zul je daarom onderling af moeten stemmen wie wat toepast.
Je zult verder een spel moeten maken of gebruiken dat gewoon goed is. De opdrachten moeten uitvoerbaar, duidelijk en relevant zijn. En het spel moet aansluiten bij de doelgroep, hun leeftijd, wat ze aankunnen.’
Stratego, Mens-erger-je-niet… hoe zit het met de inzet van digitale spellen?
‘Als de technologie aanwezig is, kun je uiteraard games inzetten in de klas. Docenten en scholen ontwikkelen die echter over het algemeen niet zelf. Ze zijn dus afhankelijk van het bestaande aanbod.
Je kunt digitale media wel gebruiken om een fysiek spelconcept te ondersteunen. Leerlingen voeren dan in een digitale leeromgeving een discussie, schrijven reflecties of leveren de opdrachten in. Je kunt deze acties belonen met ‘badges’, de eigentijdse variant op de sticker die je op de basisschool kreeg als je je werk goed had gedaan. Of met punten. Een slim spelconcept bied je vervolgens de mogelijkheid die punten te verzilveren in iets dat je weer kunt gebruiken in het fysieke spel. Dat je bijvoorbeeld je tegenstander mag dwarszitten door een pion of speelstuk weg te nemen.
Voor deze aanpak zijn volop goed uitgewerkte, gratis te gebruiken toepassingen beschikbaar, zoals de gamification plugins voor een platform als WordPress.’
Ik heb het idee dat gamification in het onderwijs nog nauwelijks is doorgedrongen. Wat is je ambitie?
‘Ik hoop dat mijn boek ertoe bijdraagt dat leraren zich verder gaan ontwikkelen op dit terrein. Dat ze beginnen met een simpel spelletje galgje van vijf minuten. Dat ze daarna eens een app als Kahoot! uitproberen, waarmee leerlingen antwoorden op vragen kunnen geven via hun smartphone. En als dat naar meer smaakt, dat ze eens een spelvorm uitproberen die een heel lesuur vraagt. Het hoogste level? Dat is wat ik “curriculum design” noem. Daarbij giet je volledige lesprogramma’s in spelvormen.
Mijn persoonlijke missie is om leraren onderweg naar dat hoogste level te ondersteunen en uit te dagen. Daarbij wil ik ze ook met elkaar in contact brengen. Ik heb daarvoor een online platform ingericht waar leraren kennis, ervaringen en ideeën kunnen uitwisselen. Zelf het wiel uitvinden kost te veel tijd. Doe het dus samen.’
‘Gamification in de klas. Ontwerpen met het mission start model’ van Sem van Geffen is uitgegeven door het Koning Willem I College in Den Bosch. Het boek is onder andere verkrijgbaar bij Bol.com en Managementboek.
‘Games kunnen inderdaad enorm frustreren. Een goed gemaakt spel zorgt er echter voor dat je uitgedaagd wordt, maar dat je tegelijkertijd wel dat volgende level kunt halen. En dat is precies wat je ook in het onderwijs wilt bereiken: leerlingen prikkelen, zodat ze net dat stapje extra maken.’
Gamification in de klas: hoe ziet dat er uit?
‘Allereerst: gamification van het onderwijs is niet hetzelfde als het inzetten van computer games in de les. Het gaat ook niet om het opleuken van een saaie les. Gamification is het toepassen van spelprincipes om leren motiverend en effectief te maken. Begin eerst met het bepalen van je doelen. Wat wil je je leerlingen leren? Bij die inhoud kies je een passende spelvorm. Voor het ene thema of vak werk je met een rollenspel, voor het andere met een quiz of een bordspel.
Ik adviseer leraren om vooral klein te beginnen. Doe eens een kennisquiz of bedenk een competitie, waarbij je de klas in twee groepen verdeelt. Of start vanuit een bestaand gezelschapsspel. Kijk, hier heb ik het spelbord van Mens-erger-je-niet. Stel, ik verzorg een les economie. Ik geef de stippen op het spelbord een kleurcode. Aan elke kleur koppel ik spelkaarten. Rode kaarten zijn dan bijvoorbeeld opdrachten, zoals: leg aan je medespelers uit wat een kosten-baten-analyse is. Een goed antwoord levert een kleine beloning op. Je mag bijvoorbeeld nog een keer met de dobbelstenen gooien.’
Ik zie het voor me. Maar werkt het altijd?
‘Zeker niet, het gaat altijd weer over doseren en variëren. De hele dag bij elke les Mens-erger je-niet spelen is natuurlijk stomvervelend. Als je als team van leraren met gamification aan de slag gaat, zul je daarom onderling af moeten stemmen wie wat toepast.
Je zult verder een spel moeten maken of gebruiken dat gewoon goed is. De opdrachten moeten uitvoerbaar, duidelijk en relevant zijn. En het spel moet aansluiten bij de doelgroep, hun leeftijd, wat ze aankunnen.’
Stratego, Mens-erger-je-niet… hoe zit het met de inzet van digitale spellen?
‘Als de technologie aanwezig is, kun je uiteraard games inzetten in de klas. Docenten en scholen ontwikkelen die echter over het algemeen niet zelf. Ze zijn dus afhankelijk van het bestaande aanbod.
Je kunt digitale media wel gebruiken om een fysiek spelconcept te ondersteunen. Leerlingen voeren dan in een digitale leeromgeving een discussie, schrijven reflecties of leveren de opdrachten in. Je kunt deze acties belonen met ‘badges’, de eigentijdse variant op de sticker die je op de basisschool kreeg als je je werk goed had gedaan. Of met punten. Een slim spelconcept bied je vervolgens de mogelijkheid die punten te verzilveren in iets dat je weer kunt gebruiken in het fysieke spel. Dat je bijvoorbeeld je tegenstander mag dwarszitten door een pion of speelstuk weg te nemen.
Voor deze aanpak zijn volop goed uitgewerkte, gratis te gebruiken toepassingen beschikbaar, zoals de gamification plugins voor een platform als WordPress.’
Ik heb het idee dat gamification in het onderwijs nog nauwelijks is doorgedrongen. Wat is je ambitie?
‘Ik hoop dat mijn boek ertoe bijdraagt dat leraren zich verder gaan ontwikkelen op dit terrein. Dat ze beginnen met een simpel spelletje galgje van vijf minuten. Dat ze daarna eens een app als Kahoot! uitproberen, waarmee leerlingen antwoorden op vragen kunnen geven via hun smartphone. En als dat naar meer smaakt, dat ze eens een spelvorm uitproberen die een heel lesuur vraagt. Het hoogste level? Dat is wat ik “curriculum design” noem. Daarbij giet je volledige lesprogramma’s in spelvormen.
Mijn persoonlijke missie is om leraren onderweg naar dat hoogste level te ondersteunen en uit te dagen. Daarbij wil ik ze ook met elkaar in contact brengen. Ik heb daarvoor een online platform ingericht waar leraren kennis, ervaringen en ideeën kunnen uitwisselen. Zelf het wiel uitvinden kost te veel tijd. Doe het dus samen.’
‘Gamification in de klas. Ontwerpen met het mission start model’ van Sem van Geffen is uitgegeven door het Koning Willem I College in Den Bosch. Het boek is onder andere verkrijgbaar bij Bol.com en Managementboek.
Op 14 november gaan Patrick Koning en Sem van Geffen 'Aan de slag met gamification'. Ervaar zelf hoe gamification werkt en kom ideeën en inspiratie opdoen in het Innovatiehuis. Er is nog plaats: http://innovatiehuis.blogspot.nl/2014/09/aan-de-slag-met-gamification.html
BeantwoordenVerwijderen