Eigen kracht!

Tijdschrift Markant heeft deze maand een interessant artikel over de Eigen Kracht Conferentie. Dit model voor het omgaan met problemen bij jongeren is afkomstig uit Nieuw-Zeeland (Family Group Conference) en geïnspireerd op de Maori-cultuur. In 2007 interviewde ik de Nederlandse ambassadeur van dit model, Rob van Pagée": "We zijn het in onze samenleving een beetje kwijtgeraakt: je kunt ook zelf wat doen als iemand in je nabije omgeving in de problemen zit." Een aantal fragmenten uit dit eerdere interview...

Spijbelaar
Maikel (14) spijbelt steeds vaker. Soms blijft hij de hele dag weg van school. Hij hangt dan in de stad. Daar is hij al twee keer opgepakt door de politie wegens winkeldiefstal. De leerplichtambtenaar onderneemt actie. Van Pagée: "Het is in Nederland de gewoonte meteen maar een hele batterij professionele hulpverleners in te schakelen. Daar kunnen dan wel eens absurde oplossingen uit naar voren komen: een politieagent die zo'n jongen elke ochtend thuis komt ophalen en hem naar school brengt." Van Pagée is warm pleitbezorger van een andere benadering, waarbij de hoofdrol weggelegd is voor het netwerk rondom de persoon met een probleem. "We hebben allemaal zo’n eigen kring, mensen die dichtbij staan: familie, buren of kennissen. De mensen in dit netwerk weten veel meer over de betrokkene dan de professional en hebben een grotere persoonlijke betrokkenheid. Iedereen beschikt bovendien over een hoeveelheid levenservaring en mensenkennis. Die kennis en eigen kracht zou je veel meer moeten benutten. Vroeger gebeurde dat vanzelfsprekend. Maar we zijn het sinds de Tweede Wereldoorlog, met de opkomst van het medisch model, een beetje kwijtgeraakt. De gedachte is dat er voor elk probleem een expert is: bemoei je er als amateur dus maar niet mee. Gevolg: het systeem pakt de verantwoordelijkheid van de burger af en de burger legt problemen meteen bij het systeem neer. Ondertussen is er steeds meer bewijs, ook uit wetenschappelijk onderzoek, dat het bijna altijd efficiënter is eerst in eigen kring naar oplossingen te zoeken."

Conferentie
"Iedereen heeft een eigen netwerk", vervolgt Van Pagée. "Mensen willen meer voor elkaar doen dan je denkt. Maar je moet er wel om vragen." En dat is precies wat Eigen Kracht doet. Bijvoorbeeld voor Maikel. "De school van Maikel geeft het signaal dat de jongen steeds vaker van school wegblijft. Een coördinator van Eigen Kracht gaat aan de slag. Hij vraagt mensen uit het netwerk rond Maikel eens bij elkaar te komen om het probleem te bespreken: ouders, opa, oom Jan, tante Truus… mensen met een sterke betrokkenheid bij de jongen. We noemen zo'n bijeenkomst een Eigen Kracht Conferentie. De conferentie vindt plaats in de eigen omgeving, is eigendom van de betrokkenen en is vooral informeel. Alleen het onderwerp en het doel van de bespreking staan vast." Hoe ziet zo’n bijeenkomst eruit? "De conferentie heeft een vaste structuur. In de informatiefase wordt het probleem in kaart gebracht en spreken de betrokken professionals hun zorgen uit. Ze mogen vertellen wat ze te bieden hebben, maar niet adviseren. Hierna volgt de fase die we 'besloten tijd' noemen. De mensen uit het netwerk zijn onder elkaar. Ook de coördinator is er niet bij. Hij is wel beschikbaar op de achtergrond. Zijn taak is om de veiligheid te waarborgen. Doel van deze fase is een plan op te stellen met een aantal concrete actiepunten. Ten slotte presenteren de deelnemers hun plan aan de verantwoordelijke professional, bijvoorbeeld de leerplichtambtenaar of de gezinsvoogd, die de plannen altijd zal accepteren, als ze maar veilig zijn." Hoe ziet zo’n plan eruit? "Het gaat vooral om concrete, niet eens zo’n ingrijpende afspraken: opa brengt Maikel ‘s morgens naar school (Maikel vindt het stoer om zich af te zetten tegen een politieagent, maar zijn opa respecteert hij), oom Jan helpt elke donderdagavond twee uurtjes met zijn huiswerk enzovoort. Conferenties leveren gemiddeld achttien afspraken op. Zo'n 80 procent betreft acties van de directe omgeving. Slechts een klein deel wordt uitbesteed aan de professionele hulpverlening."

Nog altijd een interessant gegeven, ook gezien de aanhoudende zorg over de jeugdzorg in Nederland.