Van diploma naar 'competence playlist'

Op 21 januari van dit jaar verbrandde Jef Staes zijn diploma. Een symbolische daad, provocerend en met veel gevoel voor show gebracht. Diploma's zijn iets van het verleden, aldus de Vlaamse auteur en spreker. In bovenstaande video (en in een presentatie op TEDxFlanders 2014 dat ik deze week via YouTube live volgde) introduceert Staes de opvolger van het diploma: 'The Competence Playlist', een lijst van persoonlijke competenties. Deze metafoor van het lijstje met liedjes zette me aan het denken...

Diploma-uitreiking (dit ben ik ja,
dus dit is niet Boris Karloff)

Ik sloot in 1989 mijn opleiding aan de lerarenopleiding af met een diploma. Ik mag Nederlands en Engels geven op het voortgezet onderwijs. Ik héb lesgegeven, maar dat is lang geleden. Als je me nu op de loonlijst zet om leerlingen de Engelse grammatica bij te brengen, heb ik op zijn minst een opfriscursus nodig. Of twee.

Een opleiding journalistiek heb ik nooit gedaan. Toch gaat het schrijven van een interview of reportage me gemakkelijk af. Ik verdien er voor een deel mijn dagelijkse boterham mee. Talent, jarenlange oefening en het feit dat ik schrijven altijd een plezierige activiteit vind, is meer dan genoeg om deze competentie hoog op mijn playlist te houden. Spreken in het openbaar is hier pas vrij recent bijgekomen. Een jaar of vijf geleden begon ik ermee, met klamme handen nog. Niet voor geleerd, gewoon begonnen.

Prima functionerende professionals zonder, met een niet afgeronde of niet passende opleiding... je loopt ze overal tegen het lijf. Ook aan de vraagzijde wordt niet zo'n belang gehecht aan het diploma, zo illustreerde Claire Boonstra in een interview dat ik recent met haar had:

'Ik hield namens mijn cohort een dankwoord bij de diploma-uitreiking. Voor mijn speech had ik een hele stapel vacatures voor civiel ingenieurs gescand. Ik somde de lijst op met de kwaliteiten die gevraagd werden door organisaties: ondernemerschap, creativiteit, talenkennis, leiderschap, samenwerken, teamspirit... En nee, nergens werd kennis van grondwaterstromingen vereist.'

Het idee van 'The Competence Playlist' vertelt voor mij:

• Je beschikt over een unieke, persoonlijke set van competenties. Die sluiten in verschillende combinaties aan bij wat er nodig is voor verschillende werkzaamheden.
• De playlist is continu in ontwikkeling. Wat je lang niet meer gedaan hebt, verdwijnt van de lijst. Nieuwe ervaringen bieden nieuwe mogelijkheden.
• Je hebt alleen iets aan je playlist als je hem aan anderen kenbaar maakt. Dat doe je door te laten zien wat je gedaan hebt en waar je mee bezig bent. Niet alleen in een portfolio, maar ook in wat je doet en wat je deelt, bijvoorbeeld op een website of in sociale media.
• Het komt altijd van pas als een liedje op je playlist herkend wordt door de ander. Zo ontstaat contact. Heb je veel bekende liedjes uit verschillende genres op je playlist, dan ben je een generalist: nog steeds uniek, maar wel breed georiënteerd. Je kunt je natuurlijk ook specialiseren door je lijst kort te houden, maar de liedjes wel uit en te na te kennen. (Vergelijk met het T-profiel.)

Mijn diploma nu ook verbranden? Poeh, dan zou ik het eerst eens moeten vinden...