15 december 2008

Toeval bestaat (niet)

Het is een van die vragen waar je nooit helemaal uitkomt: bestaat toeval? Alleen de vraag al wat toeval is, is een lastige.

Is het bijvoorbeeld toeval als achteraf een eenvoudige verklaring is voor hetgeen gebeurde?
Je komt de man tegen die vroeger je buurjongen en vriend was en die je al jaren niet meer gezien hebt. Wat een toeval, denk je. Achteraf blijkt dat de man inderdaad ondertussen elders woont, maar dat hij vandaag een reünie heeft met zijn klas van zijn toenmalige school in jullie buurt.

En is er sprake van toeval als je het niet doorhebt?
Je zit op vakantie in de Verenigde Staten in een rollercoaster-karretje naast een klasgenoot van vroeger. Je herkent hem niet en maakt alleen een vriendelijk praatje.

En waar ligt de grens tussen geen toeval, toeval en TOEVAL?
Het is misschien geen toeval dat jouw favoriete supermarktwijn een keer in de aanbieding is. Het is een beetje toeval dat je zin hebt in een bepaalde cd en hem meteen uit je ongeorganiseerde cd-kast weet te plukken. Het is TOEVAL als je op een tweedehandsboekenmarkt een willekeurig boek koopt en er blijkt een foto als boekenlegger in te liggen, waarop jouw grootvader staat. Ik hoorde een variant op dat verhaal laatst in een televisieprogramma, dat in dit soort TOEVAL de 'hand van God' meende te herkennen. Waarmee het volgens mij geen TOEVAL meer zou zijn. Maar dat terzijde.

Wat weten we eigenlijk weinig van toeval. En dat terwijl het zo'n grote invloed heeft op ons leven. Toeval is een van de factoren bij de grote stappen in je leven, naast (on)bewust kiezen, de invloed van anderen of je genen... of een combinatie daarvan. Neem nu je studiekeuze en loopbaan. Je partnerkeuze. Je gezinssamenstelling. Allemaal zaken waarin toeval op zijn minst een kleine rol heeft gespeeld. Of neem die race waarmee jouw leven ooit begon. Als zaadcel.

(Dit bericht is een vervolg op gedachten die bij me opkwamen bij dit bericht op Frankwatching. Zie ook: Francisco van Jole over toeval in het kwadraat.)

8 opmerkingen:

  1. Toeval
    is slechts een van de vele kansen
    maar heet pas toeval
    als de mens er iets in weet te herkennen
    wat op een kleine kans lijkt te duiden
    wat voor mensen onwaarschijnlijk lijkt
    en toch gewoon een van de logische mogelijkheden blijkt.

    Het mooie van toeval is dat je het kan sturen.
    Grijp die kans, stuur je geluk.
    Geloof erin en er is veel mogelijk.

    Toeval bestaat! Geniet ervan!

    peterter

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik zou een gedicht willen citeren,
    maar mag dat op een web-log?
    Hoe zit dat met auteursrecht op het internet?
    Erno, daar weet je vast een antwoord op.

    Peterter

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Een kort stuk mag wel, een heel gedicht niet, en het moet bedoeld zijn ter verduidelijking van een mening, een wetenschappelijk inzicht of een visie. Zie ook Wikipedia.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Anoniem4:29 p.m.

    Mijn grootste toeval: een droom over een ladder waar een stuk afgezaagd was. De hele dag vroeg ik mij af wat de reden zou kunnen zijn dat iemand een ladder afzaagt. Een ladder kan toch beter te lang dan te kort zijn? Die avond ga ik op bezoek bij een vriend. Hij heeft een nieuw huis met een dakterras. Om daar te komen moest hij een ladder afzagen, die zo precies tot aan het dakraam kwam...

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Anoniem11:04 p.m.

    ik zie het als reclame voor K. Schippers. Het sluit aan bij het onderwerp en daarom het gedicht nog eens helemaal hieronder

    Hartenjagen

    Wanneer je bij een kaartspel
    dertien kaarten van dezelfde soort krijgt,
    is de kans op herhaling
    1 : 635.013.559.598.

    Het aardige is eigenlijk
    dat iedere samenstelling van dertien
    dezelfde onwaarschijnlijkheid
    van herhaling heeft.

    Zo kan een café vol of leeg zijn,
    kan het vijf dagen regenen
    of een week lang om de dag,
    zijn er soms drie bolhoeden in een straat te zien,
    of geen
    of een,
    vreemd blijft het.


    K. Schippers
    (uit: Een leeuwerik boven een weiland, 1996)

    ingezonden door peterter

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Anoniem1:11 a.m.

    Mijn werk bestaat uit het organiseren van toeval, denk ik wel eens. Inspirerend gegeven.
    Dank ook voor de Wikipedialink over citaatrecht. Zit ik nu even midden in bij www.media.nl

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Anoniem10:43 p.m.

    Ik heb niet voor jou gekozen

    Waarom hebben mensen zo’n afkeer van het idee dat er toeval is?
    Misschien wordt u iets duidelijk als ik de volgende dialoog met mijn puberdochter weergeef. (Voor mijzelf was dat wel helder). Het is een brugger die heen en weer geslingerd wordt door levenslust en twijfel, humeurigheid en enthousiasme, ergernis aan bemoeizuchtige ouders en bewondering voor (sommige) leeftijdsgenoten, ergernis aan andere leeftijdsgenoten en verknochtheid aan ons. Ga er ook maar aan staan.
    Soms kan je fantastisch goed met haar praten. “Weet je” zei ik op een heel rustig moment “we hebben niet voor jou gekozen, maar voor een kind in het algemeen. Je had wel een dom jongetje kunnen zijn”. Misschien is het wreed zoiets te zeggen? Laat het duidelijk zijn dat ik op dat moment intens blij met haar ben.
    Al jaren geleden deden we het spelletje “hoe zou je geheten hebben als je van het andere geslacht zou zijn geweest”. Weet u dat van uzelf? Ik kon het nog aan mijn moeder vragen. Best leuk om dat van jezelf te weten. (Mijn vijf broers waren nog niet op het idee gekomen).

    Als je kind eenmaal geboren is en je voelt de zuigkracht van de opzwellende liefde neem je intuïtief beslissingen, waar je later beter niet op terug kan komen. Je overweegt hoe het zou zijn als je kind een flinke (onzichtbare) handicap zou hebben en besluit dat je daarmee wil leven. Dat je moet maakt de ernst van zo’n beslissing niet minder. En als je kind niks mankeert vergeet je dat vaak weer. Of meestal –het is goed daar af en toe aan terug te denken.

    U weet nog dat ik het over kansen en daarmee omgaan heb? Na een tijdje gaan we denken dat het geen toeval is dat we dit kind hebben. Dat klopt een beetje, want we hebben er wel enige invloed op. Maar overdrijf niet.
    Het is ook geen toeval dat we de ouders hebben die we hebben. Toch? Met de eigenschappen die je hebt kan je eigenlijk alleen van je ouders afstammen (al zijn er miljarden combinaties mogelijk met de eigenschappen van je ouders).
    In de antroposofie bestaat de gedachte dat kinderen hun ouders uitkiezen. Daar geloof ik geen snars van, maar het heeft wel iets liefs.

    Godsdienst, wetenschap en statistiek (kortom alles wat heilig is in mijn ogen) beweren dat er maar weinig vrije keus is. Waarom ervaar ik dat zo anders? Deze zomer gaan er een vrij nauwkeurig voorspelbaar aantal mensen naar Frankrijk op vakantie en toch ervaar ik het als volledige vrijheid om daar aan mee te doen of niet. Ik kan binnen bepaalde grenzen (maar voor de meeste mensen zijn die best ruim) bepalen of ik een kind wil of niet. Dat vindt godsdienst in het algemeen natuurlijk niet leuk en dat snap ik heel goed. En ik deel de weerstand tegen het vergroten van die mogelijkheid (klonen? Griezeldegriezel). Maar is dat terecht?

    Dezelfde dochter zei een paar jaar geleden dat ze “wel kinderen wou, maar ik denk aan adopteren, want vrijen zie ik niet zo zitten” “Dat kan nog veranderen” zei ik. ( Hou je maar eens goed als vader op zo’n moment.) Ook zo’n waarheid die je als kind maar moeilijk kan horen. Gelukkig went dat – voor de meeste mensen dan. IVF ouders en adoptieouders hebben een ‘beter’ verhaal. Althans beter vanuit de ogen van het kind. De adoptieouders kunnen echt zeggen “dat we voor jou gekozen hebben”. Ik ken dat van dichtbij en dat is ze volledig gegund.

    Nou M. bedankt dat het door de censuur kwam.
    Je vader

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Censuur??? Is er ooit op deze site censuur toegepast? Dan moet het wel heel onfatsoenlijk zijn geweest.
    Ik ben wel benieuwd welke censuurregels worden toegepast en zijn toegepast.

    Peterter

    BeantwoordenVerwijderen