Zijn onze spiegelneuronen aan het beslaan?

Empathie. Het vermogen je in te leven in wat de ander voelt, op basis van je observaties. Onze spiegelneuronen doen het werk. Als ik een ander een lekker taartje zie eten, worden de hersencellen actief die ook actief worden als ik dat taartje zelf op zou eten. Slaat diezelfde persoon met een hamer op zijn duim, dan voel ik dat ook. Een beetje. Empathie is belangrijk. Het is een van de bindmiddelen in de samenleving, zorgt voor sociale samenhang.

Maar er is nieuws. Slecht nieuws. Amerikaanse onderzoekers stellen dat jongeren de afgelopen 20 jaar 40% minder empathisch zijn geworden. Met name de afgelopen tien jaar gaat de curve stijler naar beneden. De onderzoekers leggen een relatie met de veelvuldige blootstelling aan geweld in de media. Het zou mensen ongevoelig maken voor het leed dat anderen ervaren. De onderzoekers zoeken het ook in de paradox van de sociale media. Je zou zeggen: het laat mensen gemakkelijk kennis nemen van elkaars lief en leed. Maar het addertje is dat je met sociale media erg gemakkelijk vrienden maakt en als je veel vrienden hebt, is het gemakkelijker even niet te luisteren als een van hen het moeilijk heeft. Dat gevoel zou overdraagbaar kunnen zijn naar het offline leven. Tenslotte hebben we het zo druk, zijn we zo gericht op eigen succes. In die ratrace is het moeilijk om je heen te kijken naar de noden van anderen. Zijn onze spiegelneuronen aan het beslaan? (Bron: University of Michigan Institute for Social Research)

Over de relatie tussen geweld in de media (o.a. in games) en de invloed daarvan op de ontwikkeling bestaat veel discussie. Geweld wordt vaak karikaturaal verbeeld. Je zou zeggen dat daarmee niet zo snel de transfer naar het echte leven gemaakt zal worden. Veel zorgelijker in dit verband vind ik de potentiële negatieve invloed van zogenaamde 'afzeikmedia'. Jury's die kandidaten zonder mededogen neersabelen, rolmodellen in de media die respectloos met anderen omgaan... het staat veel dichter bij de realiteit en is gemakkelijker in echte levenssituaties te kopiëren. In 2009 deed de Nationale Academie voor Media en Maatschappij onderzoek (pdf) naar het fenomeen. Een helder antwoord op de vraag wat precies de invloed is op de attitude en het gedrag van kinderen biedt het rapport niet.

Schrijver Jeremy Rifkin vertelt in onderstaande video hoe belangrijk empathie is voor het voortbestaan van onze beschaving. Hij put juist hoop uit het feit dat de wereld 'connected' is. Onderstaand in 10 minuten zijn verhaal. Het is een video uit de knap gemaakte animatiereeks van de Royal Society for the encouragement of Arts, Manufactures and Commerce, RSA.



Conclusie: empathie is een natuurlijk aangeboren menselijke kwaliteit. In opvoeding en onderwijs hebben we de kans die kwaliteit veilig te stellen. Daar moeten we bewust energie in steken. En als je de verontrusterende cijfers uit de VS ziet, moeten we daar vooral ook niet te lang mee wachten.