Data verzamelen in praktijkgericht onderzoek

Als je je als leraar wilt ontwikkelen, kan dat met het doen van kortlopend onderzoek in je eigen lespraktijk, waarbij je een interventie uitprobeert: je doet iets nieuws of anders om te kijken wat het effect is. Net als in andere vormen van onderzoek, is het daarbij belangrijk data te verzamelen. Aandachtspunten hierbij zijn:

1. Verzamel data waar dat mogelijk en relevant is voor en na een interventie, om het effect van de interventie te kunnen benoemen.
2. Combineer waar dat mogelijk en relevant is meer dan één vorm van data verzamelen.
3. Verzamel waar dat mogelijk en relevant is zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens.
4. Bedenk vooraf hoe je ervoor kunt zorgen dat de data zo weinig mogelijk vervuild raken door vooroordelen. (Ofwel: streef naar zo groot mogelijke objectiviteit.)

Op basis van de verzamelde data kun je conclusies uit je onderzoek onderbouwen, iteraties voorstellen en aanbevelingen doen.

Er zijn verschillende manieren om data te verzamelen.

Vragenlijsten

Vragenlijsten kunnen op papier en digitaal voorgelegd worden. Digitale enquêtes zijn gemakkelijk te verspreiden en sneller in te vullen. Ze leveren al snel veel informatie op.

Voorbeeld: de onderzoeker zet een vragenlijst uit onder studenten over wat ze geleerd hebben tijdens de interventie.

Interviews

Gesprekken met individuen of groepen kunnen waardevolle inzichten bieden in hun ervaringen, meningen en gedrag. Interviews kunnen face-to-face, via telefoon of online worden afgenomen. 

Voorbeeld: de onderzoeker interviewt deelnemende collega’s over hun aanpak bij een bepaald vraagstuk.

Observaties

Het observeren van mensen in een bepaalde situatie is een informatierijke manier van data verzamelen. Gebruik altijd een kijkwijzer, zodat je gericht kunt observeren om data te verzamelen bij jouw onderzoeksvraag. Bedenk ook hoe je noteert wat je ziet. Door bepaalde zaken te turven kun je ook kwantitatieve data verzamelen.

Voorbeeld: de onderzoeker observeert een groep studenten die zelfstandig een opdracht maken.

Focusgroepen

Een focusgroep is een groep mensen die bij elkaar komt om met elkaar in gesprek te gaan over een specifiek onderwerp. Deze groepsgesprekken kunnen waardevolle inzichten bieden in de meningen, ervaringen en percepties van de deelnemers. Hanteer een lijst met vragen of onderwerpen. Zorg er bij voorkeur voor dat de gespreksleider niet ook de notulist is.

Voorbeeld: de onderzoeker leidt een gesprek met studenten die mee hebben gedaan aan een interventie over hun ervaring.

Logboek

Een onderzoeker die een logboek bijhoudt, verzamelt data over de eigen activiteiten in het kader van diens onderzoek en de reflecties daarop.

Voorbeeld: de onderzoeker beschrijft bij de lessen voor, tijdens en na de interventie in hoeverre hij/zij de groep tijdens de les gemotiveerd vond.

Desk research

Door het analyseren van documenten zoals beleidsstukken, werk van studenten of bronnen op het internet, kan de onderzoeker inzicht krijgen in de opvattingen en beleidslijnen van organisaties en individuen.

Voorbeeld: de onderzoeker analyseert het aantal absenties van studenten voor en na een interventie.