Wordt ons denken voor deel bepaald door de taal die we spreken? Lera Boroditsky van Stanford University en dr Alice Gaby van de Monash University onderzoeken het en vertellen erover in het altijd boeiende radioprogramma 'All in the mind' (ABC National Radio).
Begrippen rond tijd, zo blijkt uit onderzoek, zijn gebaseerd zijn op verschillende metaforen in verschillende talen. In het Engels (en het Nederlands) gebruiken we veel metaforen gebaseerd op horizontale ruimtelijke concepten, zoals 'de tijd die voor ons ligt'.* In het Mandarijn zijn dat verticale ruimtelijke concepten: het verleden is 'naar boven', de toekomst 'naar beneden'.
In de ene taal wordt de vorm sterk beïnvloed door het geslacht van een woord (denk aan het Frans), in het Engels is dat niet het geval. Ook abstracte woorden hebben in het Frans duidelijk een geslacht. Bij een van de genoemde onderzoeken werd gekeken hoe kunstenaars dit soort begrippen afbeelden. Spraken de kunstenaars een taal met een belangrijke rol voor geslacht, dan verbeelden ze die begrippen vaker mannelijk of vrouwelijk.
Nog een bijzonder voorbeeld: in de Engelse taal is er een nadrukkelijker rol voor de 'actor' (ook als die per ongeluk een kopje laat vallen) dan in het Spaans of het Japans. Engelsen kunnen daardoor beter onthouden wie er per ongeluk een kopje heeft laten vallen. Nu is een kopje laten vallen redelijk onschuldig, maar je kunt je een rechtszaak voorstellen waar ernstiger zaken besproken worden.
Een vraag die niet aan bod komt is die van de benadering van de andere kant: representeert taal onze manier van denken, onze cultuur en de omgeving waarin we leven?
Beluister de uitzending hier.
* Lees ook 'Metaphors we live by' van George Lakoff en Mark Johnson.
Lees ook mijn recente column 'Een kist vol woordenschat' op Onderwijs van Morgen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten