'Intermezzo' - Sally Rooney *****

 

'Intermezzo' is de vierde roman van de Ierse auteur Sally Rooney. Het verhaal gaat over twee broers, Peter en Ivan Koubek, die worstelen met de recente dood van hun vader. Peter, een 32-jarige advocaat in Dublin, lijkt succesvol maar kampt met slapeloosheid en complexe relaties met twee vrouwen: zijn eerste liefde Sylvia en de jonge studente Naomi. Ivan, een 22-jarige schaakspeler, beschouwt zichzelf als sociaal onhandig en ontmoet Margaret, een 36-jarige gescheiden vrouw. Hun relatie ontwikkelt zich snel en intens. 

De vijf sterren zijn voor het sterke verhaal, waarin de hoofdrolspelers worstelen met hun relaties. Vooral de spanningen tussen de twee broers en hun onhandige manier van met elkaar communiceren zijn heel mooi uitgewerkt. De schrijfstijl is prachtig, met soms schetsen van opeenvolgingen van korte zinnen of flarden woorden en een rijkdom aan mooie zinnen.

Ontspullen

Spullen. Ze liggen of staan in de weg, gaan kapot, moeten om de haverklap opgeladen worden, worden vies of je hebt ze al jaren, maar doet er niks meer mee. Kan dat niet een onsje minder? Vooral als mijn vrouw en ik op reis zijn met ons camperbusje ervaar ik het genot van een ontspuld leven. Geen vaatwasser, maar slechts een teiltje met afwas aan het eind van de dag. Direct dat ene shirt vinden, omdat het niet verstopt ligt tussen tientallen andere shirts. Geen staafmixer met een te korte snoer, er zijn genoeg gerechten waarvoor je zo’n ding niet nodig hebt. 

Een ontspuld leven is een eenvoudig leven. Een leven waarin je bovendien gemakkelijk accepteert dat dat ene ding - een messenslijper, een portglas, een app om je verlichting aan te zetten - zo weinig toevoegt, dat het alleen maar benadrukt hoe lekker het is, dat je het niet hebt.

Ontspullen is niet gemakkelijk. Spullen hebben de neiging ongezien je leven in te sluipen, waarna ze een plekje veroveren in je kasten en laden en voor je voeten. Je koopt ze in een vlaag van verstandsverbijstering of in een lekker-kopen-bui… of erger nog: krijgt ze cadeau. En dan heb je - je bent met tweeën - ineens 46 koffiekoppen, 24 verschillende oplaadbare gadgets en een kast vol gelezen boeken.

Weggooien, dat kan altijd nog, denk je. Maar wat is er nodig om daadwerkelijk het moment van afscheid te bepalen? Wetende ook dat je soms pas na een tijdje weet of die gekochte of gekregen spullen echt iets toevoegen aan het dagelijks leven. Die draadloze koptelefoon met noise cancelling, die groentesnijder met trekkoord en die zonnebril met leesgedeelte, nee, die gaan niet meer de deur uit. En natuurlijk is het soms handig om ook wat extra koffiekoppen te hebben voor onvoorziene gasten en thuis te kunnen beschikken over een stofzuiger in plaats van een vegertje en blik. 

Wat heb je nodig om de ruis van het overtollig bezit uit je leven te bannen? Een systeem? Ik ga voor een aanpak van twee kanten: minder kopen, meer wegdoen. Voor dat eerste: ik ga een ‘cooling down’-periode inlassen voor alles waarvan ik denk dat ik het moet kopen. Als ik dat na een week of een maand nog denk, koop gerust, zo niet, dan niet. Meer wegdoen? Vanaf nu ga ik elke week minstens 1 ding wegdoen, te beginnen met die schoenen die ik nooit meer draag, maar die nog wel steeds in mijn kast staan. Kliko of kringloop… hoppa, eruit met die zooi. En cadeautjes, leuk, maar liever geen spullen! Leve de eenvoud, leve het ontspulde leven.

'All fours' - Miranda July ****

Een 45-jarige vrouw besluit spontaan dat ze niet met het vliegtuig, maar met de auto van Los Angeles naar New York wil reizen. Twintig minuten nadat haar man en kind in de achteruitkijkspiegel zijn verdwenen, neemt de vrouw zomaar een afslag van de snelweg en huurt een kamer in een goedkoop motel. In eerste instantie is dat voor één nacht, maar al snel blijkt dat ze niet van plan is om ergens anders heen te gaan. Ze verandert de kamer in een luxe suite en begint een affaire met een jongere, getrouwde man. Ze heeft geen seks met hem, maar misschien ook wel... het hangt af van je definitie van seks.

'All Fours' is een meeslepend verhaal over het opzij zetten van zekerheden, de zoektocht naar balans en de impact van ouder worden. Geschreven met humor, met mooie zinnen en beeldspraak en vaak geestige afwisselingen tussen grote woorden en het alledaagse. Verwacht ook een flinke scheut plastisch beschreven seksualiteit.

‘Vaderland’ - Fernando Aramburu ****

Deze zomer reisde ik onder andere door Spaans Baskenland. Ik besefte daar dat ik maar bar weinig weet over de geschiedenis van Baskenland. Hoe zat dat bijvoorbeeld met de ETA? Ik leer graag via verhalen. Die geven vaak - meer dan een kille historische analyse - de emoties, gevoelens van de betrokkenen/

Na even zoeken vond ik de roman 'Vaderland' van Fernando Aramburu. Het is het verhaal van de impact van het Baskische conflict op twee families in een klein dorp in Spanje. Het verhaal begint wanneer Bittori, weduwe van een vermoorde ondernemer, terugkeert naar het dorp waar haar man werd vermoord door de Baskische afscheidingsbeweging ETA. Haar terugkeer roept herinneringen op aan de diepe wonden die het conflict heeft veroorzaakt. Aan de andere kant staat Miren, eens Bittori's beste vriendin, wiens zoon zich bij ETA aansloot. Terwijl de twee families met hun eigen trauma's en schuldgevoelens worstelen, ontvouwt de roman een indringend beeld van verraad, verlies en verzoening.

Door verschillende perspectieven te verkennen, schetst 'Vaderland' een genuanceerd portret van een gemeenschap verscheurd door politiek geweld, en de complexiteit van menselijke relaties in tijden van conflict.

Het boek bestaat uit korte hoofdstukken die heen en weer in de tijd springen. Als bij een legpuzzel ontstaat zo langzaam het volledige beeld. Af en toe werd ik wat afgeleid door het taalgebruik. Zo schakelt af en toe vanuit het niets naar de ik-vorm en stelt de verteller net iets te vaak vragen over de eigen stellingen. Iets in de sfeer van 'Ze waren destijds vrienden. Vrienden?' Dat wordt dan een maniertje.

De belofte van leren over menskant in de context van een historisch conflict is helemaal ingelost. Echt een erg mooi boek! 

Middelbeers Mania… en bedankt, Marcel! (column)

Column naar aanleiding van deze aflevering van Van Roosmalen & Groenteman.

Ratelende rolkoffers op de kinderkopjes van het Doornboomplein, verkeersinfarcten op de N395 en hordes kinderen die joelend selfies maken bij het beeldje van de klaarover… als influencer Marcel van Roosmalen in Van Roosmalen & Groenteman een promopraatje gaat houden over Middelbeers zijn de gevolgen al snel niet meer te overzien.

Voorheen konden de Beerzenaren nog genieten van de oorverdovende stilte, hooguit onderbroken door een gehaaste trekker of het gekwetter van heggemusjes. Maar nu is Middelbeers ‘overnight’ veranderd in een hectisch bedevaartsoord. 

Veel dorpelingen zijn not amused, en vinden het allemaal behoorlijk - ik citeer - ‘kut’. Hun sjacherijn komt onder andere doordat steeds meer appartementen in het dorp worden omgekat tot AirBnB’s, waardoor de schaarste op de lokale huizenmarkt nóg pijnlijker wordt. Het kleinste huisje wordt zo voor de Beerse jongeren onbetaalbaar. En dan zijn er de dorpelingen die hun oude vader of moeder de mantelzorgwoning bij hun boerderij uitwerken, zodat ze die als B&B kunnen gaan exploiteren. De eerste dakloze, vaak licht dementerende oudjes zijn inmiddels gesignaleerd onder de brug over de Beerze op de Hillestraat en op de Kuikseindse Heide. Ja, geld doet lelijke dingen met de mensen.

In de enkele appartementencomplexen van het dorp klagen buren omdat de toeristen voortdurend luidruchtige feestjes houden met bier en Schrobbelèr. Groepjes Japanners lopen als zoekende zombies door het dorp en klampen willekeurige locals aan: ‘Where can we find De Doornvogel’? En steeds moet dan uitgelegd worden dat het De Doornboom is en dat ze er al voor staan. De lokale jeu de boules-club - de ‘Knusse boules’ - ziet het ledenaantal drastisch teruglopen nu steeds meer oudere leden ervoor kiezen hun vrije tijd als dorpsgids te gaan besteden. Met de opbrengsten vullen ze hun karige pensioentjes aan. Trots vertellen ze aan informatiehongerige groepjes toeristen dat het klokkenspel dat je hoort vanuit het Oude Kerkje in 1999 nog werd geschonken door het onderwijzersechtpaar Veldhuis-van Roosmalen. Inderdaad, familie van.

Het is natuurlijk niet allemaal kommer en kwel. Restaurant Meesterlijk, gevestigd in het huis waar Wil van Roosmalen (ja, ja, de vader van) opgroeide, heeft een wachtlijst van bijna 7 maanden voor het arrangement ‘Rondleiding door huize Van Roosmalen met Brabantse koffietafel’. Ook zijn er wachtlijsten voor workshops boogschieten bij de Zwartmikkers en koningsschieten bij de gildebroeders. De lokale drogisterij heeft nu een VVV-servicepunt en verkoopt geinige souvenirs: je koopt er een hangertje met een klein stenen roosje, de boeken van Marcel en Eva of gewoon een mok of een T-shirt met I love Middelbeers.

Eerlijk is eerlijk: zelf wil ik natuurlijk ook een graantje meepikken van de plotse Middelbeers Mania. Daarom doop ik mijn achtertuin om tot een camperplaats en vertel ik voor volle zalen in Ons Mevrouw over de geschiedenis van het dorp en de volksaard van de Beerzenaar. Als ik dan ‘s avonds moe van alle drukte mijn bedje in duik, mompel ik zuchtend: en bedankt, Marcel!

‘Mijn lieve gunsteling’ - Marieke Lucas Rijneveld *****

‘Mijn lieve gunsteling’ is de monoloog van een 49-jarige pedoseksuele veearts die een 14-jarig kwetsbaar meisje van 14 geduldig manipuleert om uiteindelijk seksuele handelingen met haar te doen. Het boek grijpt je naar de strot en houd je bezig, ook als je het even weglegt. De hallucinerend lange zinnen, de verwrongen gedachten van de ik-figuur, het taalgebruik is prachtig en het is het samengaan van die schoonheid met de ultieme lelijkheid van het gedrag en de gedachten van de ik-figuur dat dit boek zo bijzonder maakt.

'Hier kom ik nog op terug' - Rob van Essen ****

 

Geestig, spannend en bizar verhaal over een gesjeesde filosofiestudent die met de tijdmachine van een oud-medestudent de mogelijkheid krijgt om iets waar hij spijt van heeft in het verleden te herstellen. Knap geconstrueerd met filosofische gedachten over tijdreizen en het begrip tijd. Andere ingrediënten: naakte Duitsers, G.B.J. Hilterman en een Frans klooster. Bizar genoeg?

Mijn ideale camping

Mijn ideale camping is klein, maximaal zo’n 80 plaatsen en ligt ver genoeg van een doorgaande weg om het verkeersgeruis niet te horen. De plekken met een bodem van fris gras zijn ruim, hebben zowel schaduw als zon, een drinkwatertappunt is dichtbij. Je mag er een matje neerleggen voor je kampeermiddel en een hangmatje ophangen tussen de bomen. Haagjes om de plekken te scheiden is niet nodig. Het is er om 22:00 uur stil, echt stil. Het sanitair is uiteraard schoon en bevat naast het standaard repertoire een afsluitbare wastafel, om je in alle rust te kunnen scheren. De camping is een uitvalsbasis voor verschillende wandel- en fietstochten, de natuur is altijd dichtbij. Er is een klein winkeltje met ‘s morgens vers (stok)brood en een barretje waar je wat kunt drinken en waar in tijden van Tour de France de volledige etappes te volgen zijn op groot scherm. Verder is er geen vertier. Geen animatieteam dus! Er is een ruimte waar je kunt koken als dat buiten vanwege het weer niet kan. Ideetje van de Noren. Het afval wordt gescheiden en huisdieren zijn niet toegestaan. Er is niks te beleven voor kinderen, zodat ouders vanzelf een andere camping zullen uitzoeken. Voor baby’s is een niet-huilbaby-verklaring noodzakelijk. De gasten komen uit verschillende landen. Oh ja, natuurlijk is er ook wifi beschikbaar, maar dan wel met een kwaliteit waarmee je video kunt streamen. Bonus als er plekken zijn aan water: een kabbelend beekje of een kraakhelder meertje. Maar verder ben ik heel gemakkelijk.

'De verborgen boekwinkel' - Evie Woods ***

Het verhaal van twee vrouwen in twee tijdperken: begin 20e en begin 21e eeuw. Beide vrouwen moeten vechten voor hun rechten en tegen dominante (zeg maar gerust foute) mannen. Het verhaal wordt verteld vanuit de drie hoofdpersonen in afwisselende hoofdstukken: Opaline, Martha en Henry. De laatste trekt op met Martha in een literaire zoektocht. Een vlot te lezen boek met spanning en een stuk psychologie. Hier en daar wat kinderlijk verteld. De mix tussen realistisch en magisch pakt voor mij ook niet helemaal goed uit. Desondanks een aantal fijne leesuren mee doorgebracht.

 

'Waanzin' - Lionel Schriver ****

 

'Waanzin' is het verhaal van een dystopische samenleving, waarin de beweging Geestelijke Gelijkwaardigheid ervoor zorgt dat alles wat mensen discrimineert op hoe slim of dom ze zijn taboe is geworden. Je mag zelfs geen 'smartphone' zeggen (een beschrijving van de reeks verboden woorden is het grappigste deel van het boek). 

Net als in veel andere dystopieën verzet de hoofdpersoon zich tegen de ontwikkelingen, met alle gevolgen van dien. Humor met een rauw randje en een belangrijke boodschap: volg niet blindelings de maatschappelijke trends, maar wees kritisch op de (ongewenste) effecten van nieuwe dogma's.